Ülkemizi sarsan Kahramanmaraş zelzelesinin akabinde kaybettiğimiz canların yasını tutuyor, meskenleri enkaz haline gelen vatandaşlarımızın yaralarını sarmaya çalışıyoruz. 7,7 büyüklüğündeki zelzelenin darmadağın ettiği binalar yalnızca konutlar olmadı, asırlarca süregelen kültürleri barındıran tarihi binalar da sarsıntının tesiriyle ziyan gördü, kimileri büsbütün yıkıldı.
Özellikle İbrahimi dinlere mensup olan insanların yüzyıllardır bir ortada yaşadığı Hatay, zelzeleden en çok etkilenen etraf vilayetlerden biri oldu. Twitter’da Antakya’nın Kapıları isimli hesabın ve başka kullanıcıların aylar evvel paylaştığı ve enkaz haline gelen birbirinden kıymetli tarihi binalar ile öykülerini derledik.
Elbet bir gün geri toparlayacağız!
Kaynak
6 Şubat günü gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde etraftaki 10 vilayette büyük hasar meydana geldi. Kaybettiğimiz canlarımızın yasını tutarken bir yandan hâlâ enkaz altında kalan vatandaşlarımıza ulaşmaya, öteki yandan da meskenlerini kaybeden insanlarımızın yaralarını sarmaya çalışıyoruz daima birlikte.
Depremin şiddetiyle gerçekleşen büyük yıkımdan etkilenen yalnızca vatandaşlarımızın konutları değil, binlerce yıllık tarihimiz de oldu.
Her bir taşında Anadolu topraklarının binlerce yıllık tarihinin izlerini taşıyan, çeşitli etnik kültürler ve inançlardan gelen insanların mozaik üzere birlikte yaşadığı birbirinden bedelli yapılar maalesef darmadağın oldu sarsıntıyla.
Her dini inançtan insan birlikte yaşadığı için günün muhakkak saatlerinde ezan, çan ve hazzan sesinin birbiriyle iç içe girdiği 23 asırlık geçmişe sahip olan Hatay, zelzeleden en çok etkilenen vilayetlerimizden oldu.
Twitter’da Antakya Kapıları isimli bir hesap, aylardır Hatay’ın dört bir yanındaki birbirinden pahalı kültürel yapıtları paylaşıyordu.
İyi ki de paylaşmış, zira zelzelenin tesiriyle bu kıymetlerin birçoklarından geriye yalnızca fotoğraflar ve enkazlar kaldı.
Antakya’nın Kapıları sayfası ve öbür toplumsal medya kullanıcılarının paylaştığı fotoğraflar ile sarsıntının akabinde Hatay’ın bilhassa Antakya ve İskenderun ilçelerinde ziyan gören tarihi yapılara bir bakalım…
1. Cet Koleji
1900 yılında imaline başlanan ve 1908 yılında kullanıma hazır hale gelen binayı yaptıran kişi Rıfat Bereket’tir. Binanın mimarisi, İstanbul’daki saraylar ve büyük konakların minyatür bir biçimi halindedir. Plan ve projeleri İstanbul’da yapılmıştır. Bütün dış balkonların modeli Osmanlı Saraylarının balkon tipinde ve taş oymadır.
Rıfat Rahmet 1908’de öldüğü vakit, bina varislerine kalmıştır. Bir söylentiye nazaran, Rıfat Bereket’e sağ iken bu konakta kalmak nasip olmamıştır. Hatta bununla ilgili bir türkü olduğu söylenir:
“Bir konak yaptırdım bir uçtan bir uca,
İçinde yatmadım üç gün üç gece.’
2. Antakya Habib-i Neccar Camii
Türkiye topraklarındaki birinci camii olarak bilinen 14 asırlık bu tarihi yapı, 638 tarihinde Antakya, Müslüman Arapların eline geçtiği devirde inşa edildi. Kurtuluş Caddesi’nde yer alan kıymetli camii, ismini Hz. İsa’nın havarilerine inan ve bu uğurda canını veren Habib-i Neccar’dan (marangoz) alır.
3. Hatay Meclis Binası
Fransız mimar Leon Benju tarafından 1927 yılında sinema salonu olarak inşa edilen tarihi bina, 1938’de Hatay Devleti’nin kurulmasıyla meclis binası olarak kullanılmıştı.
29 Haziran 1939 günü devletin yasama organı olan 22 üyesi Türk olan 40 üyeli Hatay Devleti Millet Meclisinin aldığı karar gereği Türkiye’ye katıldı ve Hatay vilayet oldu.
Bunun akabinde yıllarca pek çok farklı hedefle kullanılan bina, en son kültür ve sanat merkezi haline gelmişti.
4. Antakya Protestan Kilisesi
Fransızların Antakya’da olduğu periyotta elçilik ve banka olarak kullanılan bina, 2000 yılında Güney Koreli bir Metodist Kilisesi tarafından Protestan Kilisesi olarak tanındı. Kilisenin giriş kapısında Türkçe, İngilizce Korece yazılmış plaketlerde Haziran 2000’de açıldığı muharrir.
Bahçe içerisinde beyaz köfeki taşından yapılan giriş kısmı, sivri kemerli kapıları, cephe görünümünün iki yanında dikdörtgen birer pencere ile üst katlarda tekrar dikdörtgen söveli üçer pencere bulunuyordu.
5. Antakya Sevgililer Petrus ve Pavlus Rum Ortodoks Kilisesi
Aslen ahşaptan yapılan kilise, 1872 yılındaki zelzeleyle yıkıldı ve yandı. Yanmasının nedeninin, yere dökülen yağ kandillerinin ahşap mimariyi tutuşturması olduğu varsayım ediliyor.
Yanmış olan kilise binasının yerine yapılan yeni bina, taş yontusu ustalığı ile Bizans Mimari Üslubunun çok uygun bir örneğini yansıtıyordu.
6. İskenderun Latin Katolik Kilisesi
Anadolu Katolik Kilisesi’nin merkezi olan, imali 13 yıl süren 152 yıllık tarihi İtalyan Latin Katolik Kilisesi’nin ayin ve cenaze merasimlerinin gerçekleştirildiği alanın neredeyse tamamı yıkıldı.
7. Samandağ Meryem Ana Rum Ortodoks Kilisesi
Hatay’ın Ermeni köyü olan Vakıflı’daki Meryem Ana Kilisesi, sarsıntılarda ziyan gördü. 130 kişinin ikamet ettiği köyde can kaybı yaşanmadı. Köy muhtarı Berç Kartun, can kaybının meydana gelmediği az yerlerden birinin Vakıflı olduğunu söyledi. Tarihi Meryem Ana Kilisesi’nin dış duvarı ile iç kısımları ve köy okulu ziyan gördü.
8. Antakya Sinagogu (Musevi Havrası)
Kapısının üstünde Davut Yıldızı (altı köşeli yıldız) amblemi bulunan Antakya Sinagogu, bir vakitler Roma Caddesi olarak anılan Kurtuluş Caddesi’nde, Fransız devrinde inşa edildiği söylenen sıra binaların ortasındadır. Yaklaşık 200-250 yıl evvel, Beyrut ve Halep’ten gelen yardımlar sayesinde inşa edildiği sanılmaktadır.
Midraş (küçük sinagog) kapısı üzerindeki ‘Bu konut merhum Yitshak Swid ismine 5650 (1890) yılında yapılmıştır’ yazılı kitabe bilinen en eski tarihi vermektedir.
Türk Yahudi Toplumu, Twitter hesaplarından paylaştıkları bu fotoğraflarla Sinagog’un yıkıldığını açıkladı.
9. Tarihi Affan Kahvesi
Kurtuluş Caddesi üzerindeki Affan Mahallesi’nde yer alan Affan (İnci) Kahvesi, 1911 yılında Fuat Kıyılı tarafından yaptırılan ve 1913 yılında imali bitirilen iki katlı taş binanın alt katındadır.
Yapımında Fransız mimarlar ve Halep’ten gelen taş ustaların emeği olan kahve olduğu üzere taş yapıt olarak tasarlanmış ve ortada 2 ana sütunla ayakta tutulmuştur. Kahvenin inşa çalışmaları sırasında Roma Dönemi’nden kalma içi su dolu kuyular bulunmuştur.
10. Hatay Arkeoloji Müzesi
Depremde hafif hasar alan Arkeoloji Müzesi, içerisinde 19 bin yıllık hayatın izlerini taşıyor.
11. Hatay Uzun Çarşı
Hatay’da ticaretin merkezi olan, adeta Osmanlı periyodundaki loncaları hatırlatan Uzun Çarşı, Belediye Meydanı’na kadar devam eden genişliği ile birbirinden çeşitli iş kollarını içinde barındırıyor.
İçerisinde klâsik el personelliği, yemekler, giysi ve teneke işçiliğine kadar her türlü mesleğin icra edildiği çarşı maalesef sarsıntıda hasar gördü.
Antakya’nın Kapıları sayfasının sahibi, zelzelede Hatay’da yaşayan aile üyelerini yitiren Bora Selim Gül.
Son olarak kendisine ve tüm depremzedelerimize büyük geçmiş olsun diyerek başsağlığı diliyor ve paylaşımları için teşekkür ediyoruz.
Önce insanlarımızın yaralarını saracağız; sonra bu topraklara elbette geri dönecek ve tarihimizi tekrar inşa edeceğiz.