Hazal Yalın
Bu haftanın seçkisinde yer alan üç yazıdan ikisi, İstanbul Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu hakkında verilen mahkûmiyet kararının Rusya’daki yankılarıyla ilgili. Kommersant’ta yayınlanan makale, gazetenin “İmamoğlu’nun etrafındaki bir kaynağa” dayanarak yaptığı yorumlarla dikkat çekiyor. Nezavisimaya Gazeta ise ABD’nin reaksiyonunu öne çıkartıyor ve Yuriy Mavaşev’in büyük ölçüde klişe olan görüşlerini aktarıyor.
Pravda.RU ise büsbütün öteki bir mevzuyu ele alıyor: Baku’nun Kiev’e yardımını Rusya’ya karşı atılmış adımlar olarak görüyor. Gazete, “Turan” telaffuzunun Rusya açısından tehdit manası taşıdığı üzerinde daha evvel de sıkça durmuştu; bu kez daha ileri giderek İran’ın bölgede desteklenmesi gerektiğini ileri sürüyor.
‘Kılıçdaroğlu’nun hırsı’
Türkiye’de 2023’te yapılacak seçimlere hazırlık erken başladı. Perşembe günü İstanbul’da, kentin belediye lideri, bir evvelki gün iki yıl yedi ay mahpusa mahkûm edilen Ekrem İmamoğlu’nun taraftarları bir miting yaptılar. Mahkeme kararı beş yıllık siyasi yasak da öngörüyor. …
Türkiye’de son aylarda muhalefetin kimi ortak lider adayı olarak çıkartması gerektiğine dair bir tartışma devam ediyordu. Bu sıkıntı bir vazife: Aday, hem laik çevrelerin hem de mevcut iktidara karşı çıkan islamcıların ve keza Türk milliyetçilerinin ve Kürtlerin taleplerini tatmin etmeli.
Ekrem İmamoğlu, tam da seçmene kendi çok taraflılığını gösterdiği için İstanbul belediye lideri oldu: Avrupai giysili karısıyla ve klâsik başörtülü annesiyle poz veriyordu.
İmamoğlu sağcı siyasi güçlerle açıkça işbirliği yapmış olsa da Kommersant’ın seçimleri takip eden muhabiri İstanbul’un bir Kürt semtinde bir bayanın dediklerini işitmişti: “Bence bu da Selahattin Demirtaş üzere dürüst.” …
Diğer mümkün adaylar, Ankara belediye lideri Mansur Yavaş ile CHP Genel Lideri Kılıçdaroğlu. Lakin her birinin yetersizlikleri var: Mansur Yavaş milliyetçi görüşleriyle tanınıyor, bu da açıkça seçmenlerin bir kısmını itiyor; Kılıçdaroğlu ise uzun yıllardır Erdoğan’ın karşısına çıkan lakin başarısız olan yaşlı bir siyasetçi. …
Kommersant’ın İmamoğlu’nun etrafındaki bir kaynağı, muhalefetin tek bir aday çıkarma istikametinde tam bir kararlılık içinde olmadığını belirtti; üstelik de Kılıçdaroğlu’nun hırsı yüzünden. …
Kommersant’ın kaynağı şu açıklamayı yaptı: “İmamoğlu sahiden de güçlendi, lakin CHP’nin yaşlı başkanı bunu büsbütün kavramamış olabilir. Kılıçdaroğlu iktidarı alınca neler yapacağını anlatıp duruyor, halbuki bu şimdi büsbütün garanti değil. Onunla İstanbul belediye lideri karşılıklı saygılı ancak kararlı beyanatlar veriyorlar; bunlar, siyasetçilerin hırslarına işaret ediyor.” Mesela Kılıçdaroğlu Twitter’de, belediye liderini bütün İstanbul’un, 16 milyon kişinin desteklediğini yazdı; halbuki onun rakibi yalnızca birkaç dakika evvel 86 milyonluk Türkiye’nin geleceği için çaba edildiğini belirtmişti. (K. Krivoşeyev / Kommersant, 15 Aralık)
‘Yedek oyuncular yeterli’
Washington, … mahkeme kararından rahatsızlığını söz etti. Amerikalı senatörlerin tabiriyle, karar “Türkiye’nin otokrasiye düşüşünün devam ettiğini gösteriyor”. Belediye lideri, Erdoğan’ın 2023’te tekrar seçilmesini zorlaştırabilecek muhalefet liderleri ortasında. Bununla birlikte uzmanlar mahkeme kararının yalnızca iktidar tenkitlerinin elini güçlendirebileceğini düşünüyorlar.
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Vedant Patel, bakanlığın İmamoğlu kararından dolayı “derinden kaygılı ve hayal kırıklığına uğramış olduğunu” açıkladı. …
Senato dış alakalar komitesi ise İstanbul belediye lideri hakkındaki kararın Türkiye’nin tedricen otokratik bir rejime dönüşümünü gösterdiğini tabir eden bir açıklama yaptı. …
Rusya Çağdaş Türkiye Araştırmaları Merkezi Müdürü Yuriy Mavaşev, Nezavisimaya Gazeta ile görüşmesinde, İmamoğlu’na karşı yürütülen kampanyanın daha fazla uzun yahut orta vadede Erdoğan’a karşı bir rol oynayabileceğini söyledi. “Türkiye’nin siyasi kültürü için siyasi bir unsurdan yahut siyasi bir unsura atıfla cezaevinde yatan biri neredeyse hazır bir önderdir,” diyen Mavaşev, şöyle devam etti: “Erdoğan da cezasını mahpusta çekti, bu biliniyor. Türkiye’de büsbütün farklı bir mahpus algısı var, olağan kuşku götürmez bir kabahat geçmişi kelam konusu değilse.”
Mavaşev’e nazaran İmamoğlu, Erdoğan’a bir noktada teşekkür etmeli. “Elbette bu müddette unutulacağı argüman edilemez. Bence bu durum Türkiye devlet lideri için rastgele bir kazanımdan fazla sorunlar yaratacaktır. Mazeretin bulanık, açıkça siyasi olduğu aşikâr. İmamoğlu elbette genç bir siyasetçi, lakin bu alanda birinci yılı değil. Tahminen çok uzun vakittir değil fakat tekrar de böylesine büyük bir kenti yönetti. Oyunun kurallarını çok âlâ biliyor.”
Mavaşev, muhalefetin şimdi 2023 seçimlerinde birleşik aday olarak İstanbul belediye liderini göstermediğini de belirtti: “Bu, muhalefet için can yakıcı bir darbe, lakin kritik değil. Türkiye bir şef, bir başkan ülkesi. Muhalefet kampında yerine koyabilecekleri pek çok farklı figür var. Yedek oyuncular kâfi.” (İ. Subbotin / Nezavisimaya Gazeta, 15 Aralık)
‘Ukrayna’ya direkt yardımı frenlemek gerek’
Azerbaycan Ukrayna’ya direkt yardım ederek ve batının yaptırımlarına şevkle uyarak Rusya tersi bir siyaset izliyor. Moskova’nın, Baku’ya uygun formda baskıda bulunması gerekli.
Ukrayna güç bakanı German Galuşçenko, Rusya’nın özel operasyonunda yok edilen güç ekipmanlarının yerine Azerbaycan’dan yeni ekipmanlar alındığını teyit etti. …
Azerbaycan dışişlerinin basın açıklamasında da yardımın “Ukrayna halkına yardım” kapsamında “sıkıntılı bölgelerde istikrarlı elektrik sağlanması” hedefiyle gönderildiği belirtiliyor.
Ama Baku’nun Donbass halkına Ukrayna terörüne karşı gayretle geçen 8 yıl boyunca hangi yardımı gönderdiğine bakılırsa, tam olarak hiçbir şey olduğu açığa çıkıyor.
Armenian Weekly’nin, Irak Telegram kanalı Sabereen News’e dayanarak verdiği habere nazaran Azerbaycan Ukrayna’ya bomba da verdi. Haber öteki yayınlarda teyit edildi. Bu muhtemelen, Azerbaycan’a verilen ve Dağlık Karabağ’da 2020’deki askeri operasyonlarda kullanılan beyaz fosfor içeren mühimmata karşılık.
ABD Kongresi Senato dış bağlar komitesi lideri Robert Menendes de çarşamba günü bu tarafta açıklama yaptı: “Azerbaycan devlet petrol şirketi SOCAR’ın Ukrayna ambulans ve itfaiye araçlarının yakıtlarını fiyatsız vereceğini açıkladığı haberi gelmişti. Ukrayna devlet lideri Zelenskiy de Azerbaycan başkanı Aliyev’in Ukrayna’ya petrol eserleri yardımında bulunmaya kelam verdiğini söylemişti. Ukrayna silahlı kuvvetlerinin tank ve uçaklarının da Azerbaycan yakıtı alması mümkün.”
Baku, Rusya’nın yaptırımların etrafından dolanmasına yardım ediyor mu? Hiç de değil. SOCAR geçen hafta Türkiye’deki rafinerisi için Rusya’dan hampetrol almayı durdurdu; meğer Türkiye Rusya’ya karşı yaptırımlara ve Rusya petrolüne tavan fiyat mutabakatına katılmadı.
Şunu da ekleyelim: Karabağ’la ilgili üçlü mutabakatlarda da Baku devamlı olarak Rusya’ya şiddetli baskıda bulunuyor: kâh Karabağ’ı “Dağlık” olarak anmayın; kâh Azerbaycanlıların Ermeni anklavındaki madenlere erişimine müsaade verilmeli; kâh barış gücü Ermeni güçlerinin Laçin koridorundan silah ve mühimmat almasına müsaade veriyor, vb.
Ayrıca aşikâr ki Baku, Turan projesiyle Rusya Federasyonu’nu enkaza çevirme ve “Türki lisanlar konuşan kardeşlerine özgürlük verme” amacı güden Ankara’nın tarafında oynuyor. Moskova ise … ittifak görüşmeleri yürütmeyi ve Rusya gazının ihracatında idareyi Ankara ile Baku’ya vermeyi tercih ediyor.
Tamam, gazı satmak gerek, yoksa özel askeri operasyona para bulunmaz, fakat hiç değilse Ukrayna’ya direkt yardımı da frenlemek gerek. Neyle? Uygun tehditler yaratarak.
Özellikle de Türki Birliği’ne karşı İran’ı destekleyerek. İran yetkilileri Suriye’de direkt askeri yardımdan ve özel askeri operasyon için teknoloji transferinden diğer Kafkaslarda da Rusya’nın tarafında yer alıyorlar.
Azerbaycan’ın yüzde 85’ini Şiiler oluşturuyor. Aliyev 11 Kasım’da Semerkand’daki Türki Devletleri Teşkilatı doruğunda yaptığı konuşmada İran’ı Azerbaycanlıları baskı altında tutmakla suçlamıştı. Bu bağlamda “Güney Azerbaycan” fikri de Azerbaycan ve Türkiye devlet kanallarında etkin biçimde sirkülasyonda tutuluyor.
Aleksandr Knyazev şöyle diyor: “İran’ın belirli bir noktada Şii nüfusu ve Farsça konuşan azınlıkları korumak için kendi özel askeri harekâtına girişmesi pekâlâ mümkün.” … (L. Stepuşova / Pravda.RU, 12 Aralık)