AKP iktidarı devrinde hızlanan özelleştirmelerle birçok stratejik kurum yabancılara ve özel şirketlere verildi. 2017 yılına gelindiğindeyse kamu kuruluşu sayısı uygunca azaldı.
Üretimden uzaklaşan Türkiye, iktisadını özelleştirme siyasetleriyle büyüttü. Ülkeye kıymet katan birçok kamu kurum ve kuruluşu, Türkiye’nin ekonomik ve siyasi bağımsızlığını da olumsuz etkiledi. Son periyotta yap-işlet-devret programının öne çıktığı özelleştirme siyasetleriyle birçok stratejik kurumun direkt yabancı şirketlere satışı da gerçekleşti. Tekgıda-İş Sendika Akademisi’nin Özelleştirme Yönetimi Başkanlığı datalarından derlediği raporuna nazaran 1986-2022 devrinde Türkiye’de 71 milyar dolarlık özelleştirme yapıldı. Bu fiyatın 46.1 milyar dolarlık kısmı pay satışı, 17.8 milyar dolarlık kısmı tesis, işletme satışı yahut evresi, 688.5 milyon dolarlık kısmı otel, toplumsal tesis satışı yahut bölümü, 4.2 milyar dolarlık kısmı taşınmaz satışı, 745.2 milyon dolarlık kısmı öteki varlıkların satışı yahut periyodu, 1.4 milyar dolarlık kısmı de öbür kamu kurumlarına evre biçiminde gerçekleşti.
KURUM SAYISI AZALDI
2003 yılından evvel en yüksek satış, 2000 yılında 2.7 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2005 yılında 8.2 milyar dolarlık, 2006 yılında 8.1 milyar dolarlık, 2007 yılında 4.3 milyar dolarlık, 2008 yılında 6.3 milyar dolarlık, 2009 yılında 2.3 milyar dolarlık, 2010 yılında da 3.1 milyar dolarlık özelleştirme yapıldı. Rekor yıl ise 12.5 milyar dolarla 2013 yılında yapılan özelleştirmeler oldu. 2014 yılındaki özelleştirme gelirleri ise 6.3 milyar dolarda kaldı. 2017’den sonra, özelleştirilecek kamu kurum ve kuruluşlarının uygunca azalması sonrasında yapılan özelleştirmelerden elde edilen gelir ise hudutlu kaldı.
Özel şirketlere ihale ile taşeron ve fason üretim
Türkiye’de özelleştirmelerin sırf kamu kurum ve kuruluşlarının satılması biçiminde gerçekleşmediğine dikkat çekilen Tekgıda-İş’in raporunda taşeronluk ve fason üretimin de özelleştirmenin bir biçimi olduğu belirtildi. Buna nazaran, daha evvel kamu kuruluşlarının gerçekleştirdiği üretim ve sunulan hizmetin giderek artan kısmı, ihale yoluyla özel şirketlere yaptırılmaya başlandı. Örneğin, Karayolları Genel Müdürlüğü’nün kendi imkanlarıyla yaptığı birçok iş, müteahhitlere devredildi. Birtakım kamu hizmetleri de taşeronlar eliyle yürütülmeye başlandı.