Türkiye, Orta Doğu ve Arap dünyasında ilişkilerinin en sorunlu olduğu ülkelerden Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile yeni bir sayfa açarken, BAE, Türkiye’ye 10 milyar dolarlık yatırım yapacağı taahhüdü verdi. BAE prensi Zayed El Nahyan ile Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan geçtiğimiz hafta Türkiye’de bir araya geldi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ile Birleşik Arap Emirlikleri Merkez Bankası arasında anlaşma imzalandı. Türkiye’nin ekonomik anlamda olmasa da dış politikadaki konumunu sağlamlaştırma adına önemli olan bu anlaşmalar iki ülke arasında da normalleşmenin en büyük adımı olarak yorumlandı.
TÜRKİYE İLE YUMUŞAMA DÖNEMİ
BAE ve Türkiye ilişkileri ilk darbeyi Arap Baharı sırasında almış, iki ülkenin, Suriye, Akdeniz, Libya ve Katar gibi konularda farklı cephelerde yer almasının ardından BAE’nin 15 Temmuz darbe girişimine dahil olmakla suçlanması ile gerilim iyice tırmanmıştı. Ancak son dönemde yapılan anlaşmalar ve ziyaretlerle ilişkilerde yumuşama dönemine girildi. Bunların yansıması ise sadece ekonomik olmadı. BAE tarafından 3.5 yıldır alıkonulan iş adamı Mehmet Ali Öztürk, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın durumu BAE lideri Zayed’e iletmesi sonrası serbest bırakıldı.
BAE yalnızca Türkiye ile değil, son dönemde izlediği dış politika ile Orta Doğu’da da barışın garantörü olma pozisyonunda ısrar ediyor. Yalnızca Türkiye değil, yapılan son hamleler ile Suriye, İran, İsrail, Fransa ve Suudi Arabistan gibi ülkelerle de ekonomik ve siyasi bağları sağlamlaştırılıyor.
SURİYE’YE KRİTİK ZİYARET
BAE Dışişleri Bakanı Abdalla bin Zayed’in geçtiğimiz ay Suriye’nin başkenti Şam’a düzenlediği ziyaret, bugün uluslararası kamuoyunun yeniden gündemine geldi. Reuters’ın aktardığı habere göre, Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mekdad, BAE Dışişleri Bakanı Zayed’in geçen ay Şam’a yaptığı ziyaretin “cesur bir hareket” olarak yorumladı.
İranlı mevkidaşı ile Tahran’da düzenlediği basın toplantısında konuşan Mekdad, bölgedeki diğer ülkelerin BAE örneğini takip etmesini umduğunu söyledi. BAE Ulusal Güvenlik Danışmanı Tahnun bin Zayed bugün Tahran’a resmi ziyarette bulunacak. Ziyaretin, Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad’ın Tahran ziyaretiyle eşzamanlı olması dikkat çekti.
İRAN’IN CAN SİMİDİ
Son dönemde bölgedeki barış elçisi rolüne soyunan BAE’de Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed’in kardeşi Şeyh Tahnoon, İran’ın üst düzey güvenlik yetkilisi Ali Shamkhani ile ikili ilişkileri genişletmeyi ve bölgesel meseleleri görüştü.
Devlet televizyonuna göre Shamkhani, “İstikrar ve güvenlik ancak bölge ülkeleri arasında sürekli diyalog ve işbirliği ile sağlanabilir.” dedi. BAE, geçen yıl İsrail ile diplomatik bir tanıma anlaşmasına vararak Tahran’la gerilimi artırmıştı. Ancak arka arkaya yapılan ziyaretler ve açıklamalar yumuşama sürecine girildiğinin sinyallerini veriyor. BAE, uzun süredir uluslararası yaptırımlara maruz kalan İran için dış dünyaya bir ‘can simidi’ olarak hizmet ediyor.
ULUSLARARASI TOPLUMA ACİL ÇAĞRI
Tüm bu yeni geliştirilen bağlarla birlikte BAE en sıkı müttefiklerini de unutmadı. BAE, Suudi Arabistan’a da desteğini yineleyen açıklamalarda bulundu. İran destekli Husilerin Suudi Arabistan’a yönelik devam eden saldırılarına karşı uluslararası toplumu “acil ve kararlı bir tutum sergilemeye” çağırdı. BAE Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, Yemen’deki Husiler tarafından Suudi Arabistan’ın güneyinde sivil yerleşim alanlarına yönelik “silahlı insansız hava araçları (SİHA) ile düzenlenen sistematik saldırılar” şiddetle kınandı.
İSRAİL İLE SAVUNMA ANLAŞMALARI
Bölgedeki dengeler açısından önemli bir adım da İsrail ve BAE cephesinden geldi. İsrail ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden önde gelen şirketler arasında ekonomik anlaşmalar yapıldığı duyuruldu. İki ülke arasındaki ilişkilerin geçen yıldan beri düzelmeye başlamasının ardından bu anlaşmalar bölgedeki iyimserliği de güçlendiriyor.
İsrail hükümetine ait şirket, BAE devlet kontrolündeki savunma grubu Edge ile insansız yüzey araçları veya drone gemileri geliştirmeyi de kabul ederken, İsrail Havacılık ve Uzay Sanayii, gelişen kargo sektörüne hizmet etmek için dört yolcu uçağını kargo uçaklarına dönüştürmek için Dubai’nin Emirates ile bir anlaşma imzaladı. ABD-BAE İş Konseyi tarafından Dubai’de düzenlenen bir etkinlikte ABD’nin BAE Büyükelçisi vekili Sean Murphy, “Bu [proje] bölgedeki barışı genişleterek mümkün olan en son kilometre taşıdır.” dedi.
FRANSA’DAN 19 MİLYAR DOLARLIK SAVAŞ UÇAĞI SİPARİŞİ
Orta Doğu’da barış rüzgarları estiren Birleşik Arap Emirlikleri, Avrupa’yı da etkisi altına almak için harekete geçmekten çekinmedi. Birleşik Arap Emirlikleri, Fransa’dan 19 milyar dolarlık savaş uçağı ve helikopter almak için adım attı. Fransa’nın başarı öyküsü” olarak nitelendirilen anlaşma, Fransa ve İran Körfezi’ndeki en yakın müttefiki BAE’ni de iyice yakınlaştırdı. Fransa ve BAE, İran’ın nükleer kapasitesini geliştirme tehlikesinin yanı sıra, Suriye ve Lübnan’da benzer endişe ve politikalar benimsemeleriyle ön plana çıkıyor.