Sevgi Çavuşoğlu – Ege’de arka arda yaşanan zelzeleler muhtemel İstanbul sarsıntısına yönelik kaygıları de artırdı. Uzmanlar zelzeleden en çok etkilenecek bölgenin, Kumburgaz Fay Hattı’nın geçtiği, Avcılar, Büyükçekmece, Silivri ve Beylikdüzü ilçeleri olacağını öngörüyor. Zelzelenin ‘sıfır noktası’ Kumburgaz fay çizgisindeki yerleşim bölgelerinin sarsıntı hazırlığını yerinde gözlemledik. Avcılar ve Büyükçekmece’de sokakların yarısı inşaat halindeyken başka yarısı 1999 Marmara sarsıntısına tanılıklık etmiş, mukadderatını bekleyen binalarla çevrili.
Kentsel dönüşüme onay vermeyip itiraz eden vatandaşlar, çürük ve riskli olduğu tespit edilen binalarda yaşamaya devam ediyor. Büyükçekmece Sahili’nin kıyısında bulunan yüksek binalar için, muhtemel bir sarsıntıda toprak kaymasının oluşturacağı risk epeyce büyük. Kıyının birtakım kısımlarında kentsel dönüşüm çalışmaları yapılsa da zelzeleye hazır olmayan birçok bina bulunuyor.
‘Fay gerilim biriktiriyor’
Yer bilimci Prof Dr. Naci Görür’ göre, Adalar ve Kumburgaz fayları, beklenen zelzelede birinci kırılacak faylar. Son sarsıntının Marmara Ereğlisi açıklarında olduğunu ve bu yörenin doğusundaki Kumburgaz Fay Hattı’nda 7 büyüklüğünde bir sarsıntı beklendiğini kaydeden Prof. Görür, “Batısındaki Tekirdağ Fayı kırılmış fakat bu yörede sarsıntılar daha çok gaz çıkışları nedeniyle çökellerde oluşan deformasyonlar sonucu oluşuyor. Kilitli faylarda bile bu boyutta sarsıntılar olağan. Fay nihayetinde gerilim biriktiriyor. Adalar ve Kumburgaz fayının kırılması halinde büyük zelzele meydana gelir. Devletin ve belediyenin tek yumruk olup 724 çalışması gerekiyor. İstanbul’da, çalışmalara artık başlansa sarsıntıya anca 10 yılda hazır hale gelir” dedi.
Kandilli de birebir fayı işaret etti
Diğer yandan 6 Şubat sarsıntısının yıl dönümünde İstanbul sarsıntısına dikkat çeken Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü (KRDAE) Müdürü Prof. Dr. Nurcan Meral Özel de, Kumburgaz Fay Hattı’nın en riskli bölge olduğunu vurguladı. Jeoloji Mühendisleri Odası Genel Başkanı Hüseyin Alan ise, zelzelenin merkezinin öngörülemeyeceğini belirterek, “Yakın vakitte yaşadığımız 6 şubat sarsıntısı Meyyit Deniz fayında gerçekleşti, sonrasında Doğu Anadolu fayının yer segmentlerine sıçradı. Bu sebeple nerede kırılma yaşanacağını öngörmek çok sıkıntı. Burada kırılmayan segmentler var. Nereden kırılma olursa olsun 7 şiddeti üzerinde sarsıntı meydana gelecek” dedi.
“Bina bina değil mahalle mahalle dönüşmeli”
Bölgede ikamet eden vatandaşlar, binaların tek tek kentsel dönüşüme girmesinin bir yararı olmadığını ve çürük binaların yeni yapılan binaları tehlikeye soktuğunu belirterek tüm mahallelerin yıkılıp baştan yapılması gerektiğini vurguladı. 25 yıldır Avcılar’da ikamet eden esnaf A.E., “Güçlendirmenin devlet ve belediye eliyle yapılması gerekiyor. Zira herkesin meskenini kentsel dönüşüme sokacak parası yok. Maddi gücü olanlar yaptırıyor, olmayanlar dualara kalıyor” dedi.
“Bakanlığın takviye kampanyası önemli”
Kentsel dönüşüm uzmanı Nihat Şen ise, “İstanbul’da bir binada kentsel dönüşüme girilmesi için binada yaşayan yüzde 50+1 çoğunluğun bunu onaylaması gerekiyor. Bu çoğunluk kentsel dönüşümü onayladığı takdirde maddi durumu âlâ olmayan vatandaşlar bakanlığın sağladığı takviye kampanyasından yararlanabiliyor. Vatandaş devlete geri ödeme yapamayacak durumda olsa bile meskende ikamet etmeye devam edebiliyor. Öldüğü vakit konut devlete kalıyor” diye konuştu.
Kumburgaz Fay Hattı’nin geçtiği 4 ilçede durum ne?
Avcıları Belediyesi
Deprem çalışmaları Avcılar ilçesinde 1544 bina kentsel dönüşüme girmiş, 1364 bina da yıkım ruhsatı alarak yıkılmış, geri kalan kısmı yıkılmaya devam ediyor. Merkez Mahallesi, Denizköşkler Mahallesi, Cihangir Mahallesi, Gümüşpala Mahallesi, Mustafa Kemal Paşa Mahallesi ve Üniversite Mahallesi olmak üzere toplam 7 mahallede kentsel dönüşüm çalışmaları devam ediyor.
Beylikdüzü Belediyesi
Beylikdüzü’nde 193 toplanma alanı, 3 çadır alanı ve 1 kapalı süreksiz barınma alanı (Pazaristanbul) bulunuyor. İlçe genelinde toplam 1100’e yakın bina ve 6000’e yakın bağımsız ünite kentsel dönüşümle yenilendi.
Büyükçekmece Belediyesi
Büyükçekmece ilçesinde toplam 1411 bina yıkıma onaylandı ve 1237 binanın yıkımı tamamlandı.
Silivri Belediyesi
Riskli yapı tespit süreci yapılan bina sayısı; 55, yıkılan bina sayısı; 52, güçlendirilen bina sayısı; 2. Hukuksal süreci takip edilen faal riskli yapı sayısı ise 62.
Bina güvenliği test talepleri düştü
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) datalarına nazaran İstanbul halkının, yaşadıkları konutların zelzeleye güçlü olup olmadığını öğrenmek için yaptıkları süratli tarama testi müracaatları önemli oranda azalış gösteriyor. 6 Şubat zelzelesinden sonra İstanbul’da 158 bin kişi süratli tarama testi müracaatında bulunmuştu. Bu sayı 2024 yılında 4 bin 642’ye düştü.