Rusya-Ukrayna savaşı sonrasında uygulamaya geçirilen yaptırımlar sonucunda Avrupa’da güç krizi derinleşti. Ülkeler yaklaşan kış aylarında nasıl ısınacaklarını düşünmeye başladı.
Doğalgaz ve elektrikte faturaların yükü arttı ve güç stokları azaldı.
Kömür ve nükleer santralleri aktif hale getiriyor
Avrupa ülkeleri, güç krizi için önlemler alırken daha evvel kapatılması planlanan kömür ve nükleer santralleri aktif hale alarak gaz depolarını süratle doldurmak üzere çeşitli adımlar atıyor.
Almanya’da kamu binaları ışıklandırmayı kesti
Almanya’nın başşehri Berlin’de gaz ve elektrik fiyatlarının artmasının akabinde güç tasarrufu için kamuya ilişkin birçok bina gece ışıklandırılmayacak.
Ukrayna’daki savaş global ekonomik yavaşlamaya, güç ve besin fiyatlarında eşi görülmemiş süratte bir artışa ve yüksek enflasyona neden olurken, bu durum hane halkları ve şirketler üzerindeki baskıyı artırıyor.
Birbirinden farklı tedbirler sahada
Özellikle doğalgaz ve elektrik fiyatlarının tarihi tepe yapması bütün piyasa iştirakçilerini olumsuz etkilerken, Avrupa ülkeleri, çok farklı tedbirler uygulamaya koyuyor.
Almanya
Savaş öncesi Rusya ile çok yakın güç bağları bulunan ve güçte Rus kaynaklarına çok bağımlı olan Almanya’da, güç ve besin alanındaki rekor fiyatlar enflasyon karşısında gelirleri eriyen hane halklarını ve artan maliyetlerle yüzleşen şirketleri sıkıntı durumda bıraktı.
- Almanya’da hükümet, artan güç fiyatlarının vatandaşlara yansımasını azaltmak için vergi mükellefi her çalışana bir keze mahsus 300 euro ödeme yaptı.
- Almanya, süreksiz bir mühlet için akaryakıt vergilerini düşürdü.
- Toplu taşımanın teşvik edilmesi için haziran-eylül periyodunda aylık 9 euroya tren, otobüs ve metroda geçerli sınırsız toplu taşıma bileti sunuldu.
- Kamu tarafı da güç tasarruf önlemleri aldı. Kamu binalarının en fazla 19 santigrat dereceye kadar ısıtılması, kamu binaları ve anıtların yanı sıra reklam panolarının ışıklandırmasının kapatılmasına karar verildi.
- Yüzme havuzlarının ısıtılması yasaklandı.
- Isı kaçağını önlemek için mağazaların kapılarını kapalı tutması mecburî tutuldu.
- Geçmişte kapatılması planlanan birtakım kömür santralleri tekrar faaliyete geçirildi.
- Ülkede, kapatılması öngörülen 3 nükleer santralin faaliyet müddetlerini uzatma çalışmalarına başlandı.
Fransa
- Yoksul hanelere 100 euro güç ödemesi yapıldı.
- Doğalgaz fiyatları Ekim 2021 düzeyinde kalacak biçimde donduruldu.
- Elektrik fiyat artışı yıl sonuna kadar yüzde 4’le sonlandırıldı.
- Enerji tüketiminin yüzde 10 düşürülmesi hedefiyle program hazırlandı.
- Kamu binalarında ısıtma ve soğutma dereceleri düşürüldü.
- Yoksullara akaryakıt yardımı verildi.
- İş yerlerinde klimaların en düşük 26 derecede, kaloriferlerin de en yüksek 19 derecede çalıştırılması kararlaştırıldı.
- Mağaza vitrinlerinin ışıkları gece 01.00’den sabah 06.00’ya kadar söndürüldü.
- Hane halklarının güç tasarrufuna özendirilmesi için kamu spotları hazırlandı.
İngiltere
- İngiltere’de, düşük gelirli haneler için otomatik ödemeli 400 sterlinlik güç indirimi uygulandı.
- Kamu yardımı alan fakirlere 650 sterlinlik ödeme yapıldı.
- Emeklilere 300 euro ek katkı sağlandı.
- Ülkenin güneydoğusunda inşa edilmesi planlanan Sizewell C nükleer santraline onay verildi.
- Kaya gazı çalışmalarına takviye açıklaması yapıldı.
- Bazı kömür santrallerinin faaliyet müddeti uzatıldı.
- Ülkede alınacak yeni önlemler için yeni başbakanın belirlenmesi bekleniyor.
İtalya
- Akaryakıt vergileri bir ölçü indirildi.
- Düşük gelirlilerin güç faturalarına takviye sağlandı.
- Düşük gelirlilerin vergileri azaltıldı.
- Güneş güç yatırımlarına sübvansiyon verildi.
- Yoksullara 200 euro ödeme yapıldı.
- Enerji firmalarının kontratları tek taraflı değiştirmelerin engellendi.
- Cezayir’le doğalgaz tedarik mutabakatları yapıldı.
- Yeni güç tasarruf planı hazırlanıyor. Böylelikle, konutların ısınının kışın 2 derce düşürülmesi, sokak aydınlatmalarının yüzde 40 azaltılması ve kamu binalarının erken kapanması öngörülüyor.
İspanya
- İşletmelerin klima çalıştırma sonu 27 derece olarak belirlendi. Kış aylarında ise termostat ısısı ise en yüksek 19 derece ile sonlandırıldı.
- Mağaza vitrinlerindeki ışıklar ve kamu binalarındaki aydınlatmalar saat 22.00’den itibaren kapatıldı.
- İsrafı önlemek için klimalı yahut ısıtmalı binaların kapılarının otomatik olarak kapanmasını sağlayan sistem kurulmasına karar verildi.
- Doğalgazda KDV’nin ekim ayından itibaren yüzde 21’den yüzde 5’e düşürülmesine karar verildi.
- Elektrik üretiminde kullanılan doğalgaza tavan fiyat uygulaması yürürlüğe girdi.
- Vatandaşların ve işletmelerin güç tasarrufunda bulunması istendi.
Belçika
- Yoksullara yönelik toplumsal güç tarifelerinin müddeti uzatıldı.
- Belçika, güç krizine yönelik yeni önlemler aldı. Meskenini kalorifer yakıtı ile ısıtanlara 225 euroluk çek gönderildi.
- Elektrik faturalarına katkı için abonelere 100 avroluk çek verildi.
- Benzin ve motorin üzerindeki özel tüketim vergilerinin azaltıldı.
- Elektrik ve doğalgazda yüzde 6’lık indirimli KDV ile kalorifer yakıtı takviyesi 2023 yılı mart ayı sonuna kadar uzatıldı.
- Isı pompası, güneş paneli yahut ısı yalıtım materyali üzere eserlerde KDV indirimi sağlandı.
- Kamu binalarında 19.00 ile 06.00 ortasında aydınlatmalar kapatıldı.
- Isıtmanın en yüksek 19 dereceye, soğutma sistemlerinin de 27 dereceye ayarlanmasına karar verildi.
- Enerji krizinde çok çıkar elde eden şirketlere ek vergi uygulanması hazırlığı yapılıyor.
- Daha evvel 2025 yılında kapatılması planlanan 2 nükleer santralin faaliyet müddeti 10 yıl uzatıldı.
- Bu kış kapatılması öngörülen 2 reaktörün de faaliyet mühletinin uzatılması çalışmasına başlandı.
İsviçre
İsviçre hükümeti, kış mevsiminde yaşanabilecek güç krizini hafifletmek için hane halkına güç tasarrufu daveti yaptı. İsviçre hükümeti kışın doğal gaz tüketimini yüzde 15 azaltmayı hedefliyor.
- Vatandaşlardan konutlarındaki ısıtıcıları bir kademe düşük çalıştırması, sıcak su kullanımını düşürmesi ve gereksiz çalışan elektriğe bağlı aygıtları kapatması istendi.
- Gönüllü doğalgaz tasarruf kampanyası başlatıldı.
Sırbistan
- Enerji tüketimini geçen yıla oranla yüzde 15 azaltmak gayesiyle plan hazırlandı.
- Dekoratif ışıklar ve sokak aydınlatmalarının azaltılmasına karar verildi.
- Bina yalıtımlarının güzelleştirilmesi, led ampul ve güneş panellerinin kullanımının yaygınlaştırılması çalışması başlatıldı.
- Vatandaşlara elektriği tasarruflu kullanma konusunda davet yapıldı.
- Elektrik tüketimini geçen yıla kıyasla azaltan konutlara ek indirim yapılması gündeme alındı.
AB ülkelerinin ortak aldıkları kararlar
AA’nın haberine nazaran, Avrupa’da doğalgaz fiyatları son 6 ayda yaklaşık 4 kat, 1 yılda 12 kat arttı. Benzeri biçimde toptan elektrik fiyatları da 6 ayda 5 kat, 1 yılda 8 kat yükseldi.
Aynı ölçüde olmamakla birlikte temel güç eserlerindeki süratli ve yüksek fiyat artışları tüketicilerin yansısını çekiyor.
- Ayrıca AB ülkeleri ortak aldıkları karar doğrultusunda doğalgaz depolarını 1 Kasım’a kadar yüzde 80 doldurma gayesi belirledi.
- Rusya’dan doğalgaz akışının kesintiye uğraması ihtimaline karşı AB bir acil durum planı hazırladı. Plan kapsamında bütün üye ülkelerden gaz tüketimlerini yüzde 15 azaltmaları istendi.
- AB, süratle artan fiyatlara karşı elektrik piyasasına acil müdahalede bulunulacağını açıkladı.
- Müdahale ile elektrik üretimindeki kaynak fiyatlarının ayrıştırılması, doğalgaz fiyatlarına tavan getirilmesi yahut gaz fiyatların dondurulması üzere seçenekler bedellendiriliyor.