Gırgır mecmuasının kurucusu, karikatürist, müellif, tiyatro ve pandomim sanatkarı Oğuz Aral‘ın vefatının üzerinden 18 yıl geçti.
Oğuz Aral, 26 Temmuz 2004’te tatil için gittiği Bodrum’da kalp krizi geçirerek 68 yaşında yaşama veda etti. Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verilen Aral’ın anısına 26 Temmuz 2005’te Cihangir Parkı’na heykeli dikildi.
Oğuz Aral kimdir?
Mediha ile İsmail Aral çiftinin 3 çocuğundan biri olan usta karikatürist, 1936’da İstanbul Silivri’de dünyaya geldi. Babasını 9 yaşında kaybeden Aral, annesi ve kardeşleriyle anneannesinin Üsküdar’daki meskenine yerleşti.
Oğuz Aral, Davutpaşa Lisesi’nin akabinde, İstanbul Devlet Hoş Sanatlar Akademisi’ne devam etti lakin 3. sınıfta ayrıldı.
Dönemin “Akbaba”, “Marko Paşa”, “Dolmuş” isimli mecmua ve gazetelerinde 1950’den itibaren karikatürlerini okuyucuyla buluşturan Aral, 17 yaşındayken Akbaba’da profesyonel olarak çalışmaya başladı.
1972’de kardeşi Tekin Aral ile kurduğu mizah mecmuası Gırgır’ı yönetmeye başladı
Usta çizer, 1972’de kardeşi Tekin Aral ile kurduğu mizah mecmuası Gırgır’ı yönetmeye başladı. Gırgır’da, Hasan Kaçan, Latif Demirci, Mehmet Çağçağ, Metin Üstündağ ve Gani Muştu’nun de ortalarında olduğu ünlü karikatüristler ve müellifler yetişti.
Dergi, vakit zaman 1 milyona ulaşan haftalık tirajıyla çok satan mizah mecmuaları ortasında yer aldı.
Karikatürist Aral’ın, 1973’te Gırgır’da çizmeye başladığı Avanak Avni’nin maceralarının, Türkiye hudutlarını aşarak, Güney Afrika’daki ırkçı olaylara karşı, Meksika’da ise ABD aykırısı kümelerin sembolü olduğu öğrenildi.
Tiplemelere de imza attı
Aral, mesleği boyunca “Avanak Avni”nin yanı sıra “Hayk Mammer”, “Köstebek Hüsnü”, “Utanmaz Adam” ve “Vites Mahmut” üzere tiplemelere de imza attı.
Verdiği bir röportajda “Avanak Avni” tiplemesinin milletlerarası muvaffakiyetler elde ettiğini anlatan karikatürist, “Futbolcular ve siyasetçiler dahil ülkenin en ünlü bireyi oldu. Tabaklarda, bardaklarda, tişörtlerde, çarşaflarda, kolyelerde, kalemlerde, aklınıza gelebilecek her türlü tüketim unsurunda resmi basılır oldu. Hatta bununla da kalmadı. Avrupa’da, duvarlarda afişlerini, Avrupalı gençlerin yakalarında rozetlerini gördüm. Bir Meksika mecmuası de Avni’yi kapak yaptı. Avni’yi üçüncü dünya ülkelerinin simgesi olarak seçmişlerdi. Irkçılığa karşı bayrak yapmışlardı” değerlendirmesini yapmıştı.
Gırgır’ın, 1989’un kasım ayında el değiştirmesi üzerine, çizerlerle birlikte mecmuadan ayrılan Aral, ünlü karakterinden ismini alan “Avni” mecmuasını yayımlamaya başladı. Aral, Avni’yi 1996’ya kadar çıkarmayı sürdürdü.
Pandomim tiyatrosu kurdu
Oğuz Aral, tiyatroya ilgisi hasebiyle 1958’de pandomim tiyatrosu kurdu ve Anadolu’nun çeşitli yerlerinde şovlar sergiledi.
TRT Arşiv’de yer alan Cem Karaca‘nın gerçekleştirdiği bir röportajda Aral, tiyatro ile bağına dair şunları anlatmıştı:
“Çok hoş oyunlar ortaya koyduğumu sanıyorum. Mesela ‘Bir Garip Orhan Veli’, 12 yıldır oynuyor. Ancak kimse de bana ‘Aman ne kadar uygun yönetmensin’ demedi. Türkiye’de bir insan bir işi daha önde görünen halde yaparsa, o işte daha tanınan olursa o adamın ismi karikatürist, hatası, bir şeyci olur. İkinci bir şey yaptığı vakit karikatürcünün yaptığı tiyatro oluyor. Halbuki ben hiç karikatür yapmasaydım, mis üzere önde gelen bir tiyatro adamı olur muydum diye düşünüyorum.”
Tekin Aral, Ferruh Doğan ve Oğuz Aral’ın 1964’te kurduğu “Canlı Karikatür” isimli stüdyoda, 1966’da “Koca Yusuf”, 1967’de “Direklerarası”, 1968’de “Bu Kenti İstanbul”, 1971’de “Ağustos Böceği ile Karınca” sinemaları yapıldı. 50 kadar kısa sinemaya imza atılan stüdyoda yapılan sinemalardan en ünlüsü, 19. yüzyılın sonunda Türkiye, Fransa, Belçika ve Amerika’da güreşerek hayranlık uyandıran Koca Yusuf’un muvaffakiyetlerini işleyen, çizgi ve tiplemeleriyle muvaffakiyet sağlayan “Koca Yusuf” sineması oldu.
Müşfik Kenter ile uzun yıllar süren bir dostluğa sahip olan Aral, 1981’de usta oyuncunun rol aldığı tek kişilik oyun “Bir Garip Orhan Veli”yi sahneye koydu.
Aral, Haldun Taner‘in kaleme aldığı “Keşanlı Ali Destanı” oyununu 1994’te izleyiciyle buluşturdu. Müşfik Kenter’in oynadığı, Aral’ın kaleme alıp yönettiği ve dekor dizaynını üstlendiği “Huysuz İhtiyar” oyunu ise 2001’de birinci gösterimini yaptı. (AA)