Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, İstanbul’da iktisat müdürleriyle 2024 yılı kıymetlendirme toplantısında açıklamalarda bulunurken, soruları da yanıtladı.
Cevdet Yılmaz, şunları söyledi:
“Bazen minimum fiyatlı çalışan sayısına ait oranlar da tartışılıyor, bizim elimizde kayıtlı olan SGK’lı çalışanlar var, orada kayıtlı çalışanların yüzde 42’si taban fiyatlı görünüyor o da 6.7 milyon kişi yapıyor. Yani şu anda kayıtlı minimum fiyatlı 6.7 milyon, toplam istihdamımız ise 32 milyon 970 bin. Taban fiyat probleminde biraz bu sorunun da olduğunu biliyorum, yani minimum fiyatlı 6.7 milyon gözüküyor, ancak muhtemelen bundan daha düşük gerçek manada, zira minimum fiyat üzerinden prim ödeniyor malum, işte birtakım yükümlülükler getiriyor. O yüzden minimum fiyatla gösterip, öbür hallerde fiyat veren işletmeler olduğunu da biliyoruz, buna da eksik kayıtlılık diyoruz. Biz doğal kayıt dışılıkla da, eksik kayıtlılıkla da uğraş ediyoruz.
Asgari fiyatla ilgili söyleyeceğim ikinci konu şu: Altını daima çiziyoruz bu bir taban fiyat, bunun üstü bir limit kelam konusu değil yahut ülkü fiyat yahut olması gereken fiyat halinde bir hadise değil. Bundan aşağı olmaz dediğimiz bir fiyat hasebiyle, birçok metropolde, aşikâr kesimlerde, muhakkak büyüklerdeki firmalarda zati fiili fiyatların daha yüksek olduğunu hepimiz biliyoruz. Burada asıl sorun taban fiyatta daha az gelişmiş bölgeler, küçük ölçekli işletmeler ve emek ağır dallar. Bunlar asıl bunun baskısını daha fazla hissediyorlar. Fakat biz her vakit söylüyoruz, burada verimlilik çok kıymetli. Verimlilik arttıkça ülkenin toplam faktör verimliliği, işletmelerin de işletme bazında verimliliği arttıkça aslında daha yüksek fiyatın de yeri oluşmuş oluyor.
‘ASGARİ FİYATI BÜYÜMENİN ÜZERİNDE ARTIRMIŞIZ’
2024 yılında bugün aşikâr oldu yüzde yıllık enflasyon 44,4. Taban fiyat 49,1 arttırılmış, yani son 2 yılda yapılan artışlar epeyce değerli artışlar. O yıldaki enflasyonun üstünde artışlar. Bu yıl da yeniden yaptığımız artışın bu yıl gerçekleşecek enflasyonun üstünde kalacağını bekliyoruz. 2003-2024 devrinde yıllık ortalama büyümemiz 5,4 olmuş. Taban fiyattaki gerçek artışın yıllık büyümesi 5.6 olmuş, yani bu uzun devirli baktığınızda da biz taban fiyatı büyümemizin üstünde artırmışız. Son periyotta değerli bir gelişme var 2022 yılında emeğin ulusal gelirden, katma kıymetten aldığı hissesi gayri safi katma kıymetten aldığı hisse hayli düşük düzeye gelmişti 2022’de. Pandeminin de tesiriyle, öteki faktörlerin de tesiriyle gerçekten çok düşük bir seviyeydi. Gerçekten TÜİK 2022 gelir dağılımı istatistiklerini yayınladığında bunu gördük. Gelir dağılımında önemli bir olumsuz etkilenme olduğunu gördük 2022’de. Geçtiğimiz günlerde TÜİK 2023 gelir bazlı sayıları açıkladı, burada izafî olarak bir düzelme olduğunu görüyoruz gelir dağılımında. Ben,2024 bilgilerinde de (2025’te çıkacak o rakam), tekrar bu güzelleşme eğiliminin devam edeceğini düşünüyorum. 2024 yılı üçüncü çeyreğinde, serinin açıklandığı 1998’den beri en yüksek bedel olan 37,6’ya ulaşmış durumdayız. Yani iş gücü ödemelerinin gayri safi katma bedeldeki hissesi itibariyle 2024’ün üçüncü çeyreği tarihi yüksek seviyeyi görmüş durumdayız ve son bir yılda burada 6,1 puan bir artış var. Bu da bize önümüzdeki devir gelir dağılımı açısından daha olumlu bir tablonun oluşacağını gösteriyor.
Net minimum fiyatın yeniden dolar karşılığı çok tartışılıyor biliyorsunuz. Minimum fiyat 2002’de 114 dolar, 2024 yılında ise 519 dolar idi, 2025’teki son yeni artışla 627 doların üzerine çıkmış durumda. Bu net maaşlarda birde patrona maliyeti açısından bakarsanız bu natürel çok daha yüksek sayılarda. Şu anki minimum fiyat düzeyimiz Rusya, Romanya, Bulgaristan Meksika, Brezilya’nın, Güney Afrika’nın, Endonezya’nın, Çin, Mısır ve Hindistan üzere gelişmekte olan ülkelerin üzerinde bir sayı, bunu da tabir etmek isterim.
YÜKSEK MAAŞ VERİRSENİZ ENFLASYON ÇIKARSA’
Cumhurbaşkanımız “Enflasyonda önemli bir sapma olursa yine elbette bunları değerlendiririz” dedi, biz önemli bir sapma olmayacağına inanıyoruz, politikalarımızı o çerçevede sürdürüyoruz. Değerli olan zira şudur buna yürekten inanıyoruz: Bugün yüksek bir maaş verirsiniz, yarın enflasyon bundan daha yüksek çıkarsa verdiğiniz maaşın hiçbir manası kalmaz. Değerli olan enflasyonu dizginleyip, düşürüp, somut, gerçek satın alma gücünde artış sağlamak. Bizim gayemiz satın alma gücünde kalıcı artış sağlamak, maksadımız bu. Hasebiyle, bunu sağlamak için her türlü uğraşı sarf edeceğiz. Bu süreçte istihdamı da desteklemeye devam edeceğiz.
Asgari fiyat kararıyla birlikte biliyorsunuz 700 lira olan minimum fiyat takviyesini de 1000 liraya çıkardık. Kamuda, bilhassa emek ağır işletmelerimize, emek ağır işletmelerimizle ilgili hem imalatçı, hem ihracatçı işletmelerimizle ilgili EKK’da da geniş değerlendirmeler yaptık, Sanayi bakanlığımızın çalışmaları oldu. O da istihdamını koruyan bilhassa dokuma, konfeksiyon, deri, mobilya üzere emek ağır dallarda faaliyet gösteren işletmelere çalışan başına 2 bin 500 liraya kadar istihdam katkısı. Ocak ayı içinde bir düzenleme yapılmasını bekliyoruz.
Asgari fiyat bu kadar siyasi tartışma konusu olmamalı. Siyasi olarak bu kadar tartışılmayacak bir düzenek içinde farklı biçimlerde yapılabilir mi? Elbette tartışılabilir, uzlaşılabilir.
‘EN DÜŞÜK EMEKLİ MAAŞI İÇİN ÇALIŞMA’
Emeklilerle ilgili söyledikleriniz, taban fiyat oranıyla emekliye artış oranını mukayese yanlışsız olmaz, zira birisi bir yıllık bir süreçle ilgili, perspektifle ilgili bir artış, başkası 6 aylık, yani emekli ve memur artışı biliyorsunuz 6 aylık yapılıyor, temmuzda tekrar bu artışlar yenilenecek.
Burada asıl kural bazlı olmayan en düşük emekli aylığı. Bugün geldiğimiz noktada 12 bin 500 liraya çıkmış durumda kök fiyatları daha düşük olan epeyce değerli sayıda emeklimiz bundan istifade ediyor, kök fiyatından daha yüksek bir emekli fiyatı almış oluyor, yani primiyle ilişkili kök fiyatından daha yüksek bir emekli maaşı almış oluyor. Bunu kanunla lakin değiştirebiliyorsunuz, bu olağan sistemden gelen bir şey olmadığı için, kanunla gelen bir yapı olduğu için lakin kanunla düzenlenerek tekrar sağlanabilir. Bu bahiste bir çalışma yapacağız, yani burada öbür fiyatlar artarken asgariyi olduğu üzere tutmanın hakikat olmadığını düşünüyoruz, bir çalışma yapacağız ve bir yasal düzenleme muhtemelen gündeme gelecek. Tabi hükümetimiz bunu sonuncu karara Cumhurbaşkanımız tamamladıktan sonra kümemizle kanun çalışmasını gündeme taşıyacağız. Ocak ayı içinde bu gerçekleşecektir diye düşünüyorum.”