CHP İstanbul Milletvekili ve Plan Bütçe Komitesi Üyesi Emine Gülizar Emecan, “İşsizlik, cumhuriyet tarihinin tepesinde maalesef; gençler işsizlikle boğuşuyorlar. Alınan yanlış ekonomik kararlar işsizliği önemli manada tetikledi ve cumhuriyet tarihinin en yüksek düzeyine getirdi” dedi.
CHP İstanbul Milletvekili ve Plan Bütçe Komitesi Üyesi Emine Gülizar Emecan, TBMM Plan ve Bütçe Komitesi’nde Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın 2023 yılı bütçesi üzerindeki görüşmeler sırasında açıklama yaptı. Emecan şunları söyledi:
* “İşsizlik, cumhuriyet tarihinin doruğunda maalesef; gençler işsizlikle boğuşuyorlar. Alınan yanlış ekonomik kararlar işsizliği önemli manada tetikledi ve cumhuriyet tarihinin en yüksek düzeyine getirdi. AKP’nin 2023 gayesi, işsizlikte yüzde 5’ti. Bugün genç işsizliğinin oranının, TÜİK’in azaltılmış bilgileriyle bile, yüzde 18 olduğunu görüyoruz.
* 7-8 milyon gencimiz ise çalışmaktan artık ümidini kesmiş, meskende; ne okuyor ne iş arıyor. Ailesinin maddi imkânlarıyla yaşıyor bu gençler. Bakanlığınızın faaliyetleriyle bu gençlere nitekim ulaşabildiğinize inanıyor musunuz? KYK yurtlarının yetersizliği çocuklarımızı, öğrencilerimizi -imkânı olanlar, özel yurtlara gidebiliyor fakat imkânı olmayan fakir ailelerin çocuklarını- dernek, vakıf yurtlarına itiyor. 2006 yılında 1.723 olan vakıf, dernek yurt sayısı sizlerin de iktidarınızın da takviyesiyle 2021’de 3.331’e çıktı, neredeyse iki katı bir artış. Bu yurtlar denetlenmiyor ve vahim sonuçlar yaşanıyor.”
CHP’li Emecan’ın kurul konuşması şöyle:
* “2023 için Gençlik ve Spor Bakanlığı’na ayrılan bütçe 66 milyar 544 milyon TL. Geçen sene 27,78 milyar TL olan bütçenin artış oranı yüzde 139 olmuş yani enflasyonun altında ezilmiş bir bütçeden bahsediyoruz. 2021 yılı sonu prestijiyle Türkiye’de 15-24 yaş ortası kümesindeki genç nüfusumuzun 12 milyon 971 bin 289 kişi olduğunu düşünürsek artan enflasyon ve döviz kurları altında ezilen gençlerimiz için de bu bütçe kâfi mi diye sormak istiyorum.
“GENÇLER MUTSUZ VE GELECEKSİZ”
* Gençler bu ülkede yaşarken ne hissediyorlar? Beklentileri, umutları, hayalleri neler? Problemleri neler? Kendilerini inançta hissediyorlar mı? Aslında bunların da yanıtını aramamız gerekiyor. Türkiye’de gençlerin yarısından fazlası keyifli değil. TÜİK bilgileriyle bakalım: TÜİK’in gençler ortasında yaptığı Ömür Memnuniyeti Araştırmasına nazaran, gençler her yıl gitgide mutsuzlaşıyor. 18-24 yaş ortası kümesindeki genç nüfusta kendini keyifli olarak beyan edenlerin oranı 2020 yılında yüzde 47,2’ken, 2021 yılında bu oran yüzde 44,5’e gerilemiş. 2019 yılında gelirinden memnun olan gençlerin oranının yüzde 43,4’ten 2021’de yüzde 39,7’ye gerilediğini görüyoruz. Konda’nın araştırmasına nazaran ise gençlerin yüzde 87’si önümüzdeki üç ay içinde ekonomik krizin büyüyeceğini, yüzde 84’ü üç ay içinde ekonomik açıdan hayatının daha zora gireceğini düşünüyor.
“GENÇ İŞSİZLİĞİ CUMHURİYET TARİHİNİN ZİRVESİNDE”
*İşsizlik, cumhuriyet tarihinin tepesinde maalesef; gençler işsizlikle boğuşuyorlar. Alınan yanlış ekonomik kararlar işsizliği önemli manada tetikledi ve cumhuriyet tarihinin en yüksek düzeyine getirdi. AKP’nin 2023 gayesi, işsizlikte yüzde 5’ti. Bugün genç işsizliğinin oranının, TÜİK’in azaltılmış bilgileriyle bile, yüzde 18 olduğunu görüyoruz. Bu oran, genç erkeklerde yüzde 15,2; genç bayanlarda yüzde 23,3 olmuş. Bayanlarda gitgide artıyor işsizlik oranı, pandemide başlamıştı bu süreç ve devam ediyor. Umberto Eco’nun bir kelamı var: “Modern üniversiteler işsizlik sıkıntısının saklandığı park alanlarıdır.” Bilhassa de bizim üzere ülkelerin üniversiteleri işte tam da bu türlü.
“7-8 MİLYON GENCİMİZ ÇALIŞMAKTAN ÜMİDİNİ KESTİ”
*Üniversite mezunu gençlerin, evet, bir kısmı işsiz kalmıyor fakat minimum fiyata mahkûm olarak iş bulabiliyorlar. Minimum fiyata yakın iş bulabilen üniversite mezunu gençlerin oranı yüzde 40 ila 60 ortasında. 7-8 milyon gencimiz ise çalışmaktan artık ümidini kesmiş, meskende; ne okuyor ne iş arıyor. Ailesinin maddi imkânlarıyla yaşıyor bu gençler. Bakanlığınızın faaliyetleriyle bu gençlere nitekim ulaşabildiğinize inanıyor musunuz?
“BEYİN GÖÇÜ DURDURULAMIYOR”
* Bu sıkıntılar yumağı içinde işte, gençler Türkiye’yi terk ediyorlar, kaçıyorlar ve uzun müddettir beyin göçünü konuşuyoruz. Gençler yurt dışına gidiyorlar. Son iki yıldır milletlerarası göç istatistiklerini açıklamıyor TÜİK, buna karşın 2019’a bakıldığında Türkiye’de en çok göç veren yaş aralığının 25-29 yaş aralığı olduğu görülüyor. Toplamda 330 bin 289 vatandaşımız ülkeyi terk etmiş, yarısını 25-29 yaş kümesi oluşturmakta. Göçün sebepleri görünürde yurt dışındaki eğitim ve iş imkânları olsa da son devirde yurt dışına göç eden yurttaşlarla ilgili yapılan araştırmalara nazaran bu göçün ardında yatan asıl sebebin Türkiye’nin berbatlaşan politik ve ekonomik durumu olduğu görülüyor. KONDA’nın araştırmasına devam edeceğim zira bu araştırmayı tamamlar nitelikte datalar var.
* Gençlerin yüzde 53’ü kendini ülkesinde bile yabancı hissediyor. Türkiye’de gençler en çok bayanların daha sonra da kendilerinin haklarının ihlal edildiğini düşünüyor. Gençlerin insan hakları savunucuları tarafından en çok savunulması gerektiğini düşündüğü haklar kategorisine birinci sırada bayanların eşitlik hakkının savunulması, ikinci sırada ise tabir özgürlüğü almış. Gençlere nazaran bugün ülkenin hâlini tanımladıkları kavramlar; geçim ıstırabı, yoksulluk, haksızlık, huzursuzluk, mutsuzluk, dehşet, baskı ve şiddet.”
“SİZ GENÇLERE NE KADAR UMUT OLABİLİYORSUNUZ?”
* Gençlere kulak vermiyorsunuz. ‘Siz bu gençlerin ne kadarına ulaşabiliyor ve bu gençlere umut olabiliyorsunuz?’ diye baktığımızda aslında birçoklarına ulaşamadığınızı da görüyoruz. Bu durum bakış açısı ve zihniyetle alakalı büsbütün. Cumhurbaşkanı Erdoğan da bu ortada gençleri yalnızca daha âlâ otomobile binmek, daha uygun telefon alabilmek, yalnızca daha çok konsere gidebilmek için süfli yani aşağılık heveslerle öbür ülkelerin kapısına gitmekle suçlayabildi, işte zihniyet anlayışı bu. ‘Nereden nereye gelmişiz?’e baktığımızda gençliğe bu ülkeyi emanet etmiş ve ‘Her şey unutulur, biz her şeyi gençliğe bırakacağız. O gençlik ki hiçbir şeyi unutmayacaktır, gelecek umudunun ışıklı çiçekleri onlardır’ diyen Ulu Önder’imiz Mustafa Kemal Atatürk’ten gençliğe daha uygun ömür şartlarını layık görmeyen bir Cumhurbaşkanına geldiğimizi üzülerek görüyoruz.”
“ÖĞRENCİ ÇOK ANCAK YURT YOK”
* Öğrenci çok ancak yurt hâlâ yok. Kaç yıldır bu sorunu konuşuyoruz? Siz “Şu kadar yurt yaptık.” diyorsunuz, biz de yetmediğini söylüyoruz. Yeniden birebir şeyleri konuşacağız maalesef. Lise ve üniversite çağındaki gençlerimizin eğitimlerini sağlıklı ortamlarda sürdürmeleri için, sürdürebilmeleri için barınma sıkıntılarının tahlili bizim için çok kıymetli. Kent dışında okuyan binlerce öğrenci üniversitelerinin bulunduğu kentlere geldiler ve barınmaya dair birçok kasvetle hâlâ boğuşuyorlar. Bu düşüncelerin en başında da konut kiralarının yüzde 50-60 oranlarında artmasından ötürü kiralama yapamıyor olmaları, devlet yurtlarındaki yetersizlik ve özel yurt fiyatları geliyor.
* Yükseköğretimde okumak için kayıt yaptıran toplam öğrenci sayısı 2021 yılı için 8 milyonun üzerinde. Bu öğrencilerin yarısından fazlasının vilayet dışında okudukları iddia ediliyor -bu sayıyı aslında siz verirseniz çok seviniriz yani kendi kentinde okuyan öğrenci sayısı ile kendi kentinde okumayan öğrenci sayısı ortasındaki fark, bunu biz de öğrenelim- ancak yarısı bile olsa devlet yurtları bu öğrencilerin bu ıstıraplarını hâlâ çözemiyor. 2023 bütçe gerekçesindeki bilgilere nazaran “2022 yılında toplam 779 yurtta 825 bin yatak kapasitesiyle konut konforunda ve yüksek standartlarda barınma hizmeti verilmektedir.” diyorsunuz. Konut konforunu ve yatak sayısını bazaları artırarak, yurtları koğuşa çevirerek mi verdiniz diye sormak istiyorum.
“DERNEK, VAKIF YURTLARI İKTİDARIN TAKVİYESİYLE 2 KAT ARTTI”
* Öğrencileri tarikat yurtlarına mecbur bırakmaya devam ediyorsunuz. KYK yurtlarının yetersizliği çocuklarımızı, öğrencilerimizi -imkânı olanlar, özel yurtlara gidebiliyor ancak imkânı olmayan fakir ailelerin çocuklarını- dernek, vakıf yurtlarına itiyor. 2006 yılında 1.723 olan vakıf, dernek yurt sayısı sizlerin de iktidarınızın da dayanağıyla 2021’de 3.331’e çıktı, neredeyse iki katı bir artış. Bu yurtlar denetlenmiyor ve vahim sonuçlar yaşanıyor.
* 2021 Aralık ayında Antalya’da bir özel yurtta aşçı olarak çalışan İhsan Güney mutfakta sıkıştırdığı üniversite öğrencisi Mehmet Sami Tuğrul’u vahşice katletmişti, bunu hâlâ Türkiye unutmadı ancak bu yurtlara dayanak veriyorsunuz, denetlemiyorsunuz. 2018 öncesi İstanbul Büyükşehir Belediyesinin verdiği dayanaklar ortada. Aşağı üst 852 milyonluk bütçe yansıdı lakin bizim devrimizde İstanbul Büyükşehir Belediyesinin yurt sayısını 2024’te 10 bin yatağa çıkarma gayesi var, bu yolda çalışıyor. Birinci amaç de önümüzdeki yıl 5 bin yatağı tamamlamak.
“UYUŞTURUCU İLE UĞRAŞ İÇİN AYRILAN BÜTÇE YETERSİZ”
* Kıymetli problemlerden bir tanesi de uyuşturucuyla uğraş. Çocuklarımız zehirleniyorlar. Uyuşturucu kullanımı 11-12 yaşlarına indi. Aileler perişan ve çaresizler. 2021 Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezinin araştırmasına nazaran 30 yaş altı vefat oranları yüzde 40,7. Sizin Bağımlılıkla Uğraş, Bağımlılığın Önlenmesi Programı’nızda bu çabayı eğitim programlarına 7 milyon 866 bin TL bütçe ayrılmış. Bu bütçenizin de tekrar bütçe raporunuzda belirttiğiniz üzere, ulaştığınız 60-70 bin genç sayısı da bağımlılıkla gayret etmenize yetmez zira dediğim üzere sorun çok derin ve büyük, acılı bir sorun.
* Uyuşturucuyla asıl kaynağında çaba edilmesi gerekiyor ancak etmiyorsunuz. Dün gece Sayın Genel Liderimiz bir görüntüyle bu bahse, uyuşturucuyla çabaya dikkat çekti. Yasal düzenlemelerle -ki bu hususta iktidarınızı çok uyarmamıza rağmen- ülkeye girmesine müsaade verilen kaynağı belgisiz kara paranın uyuşturucu kullanımının artmasında başımıza nasıl bir bela olduğunu Sayın Genel Liderimiz anlattı fakat ne tesadüftür ki uyuşturucu baronlarıyla uzunluk boy fotoğrafları çıkan İçişleri Bakanınınız Sayın Süleyman Soylu çok rahatsız olmuş ki anında Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı üzerinden Genel Liderimiz hakkında cürüm duyurusunda bulunmuş.
“FEDERASYON VE BAKANLIK ORTASINDA USULSÜZLÜKLER TESPİT EDİLDİ”
* Sayıştay’da önemli bulgular var. Bunlardan bir tanesi, Bakanlıkla bir federasyon ortasında yapılmış bir mukaveleyle ilgili. Sayıştay raporu ‘… Federasyonu’ yazmış ancak ada paftasını verdiği için bu federasyonun İstanbul Beykoz Riva’daki futbol federasyonu olduğunu anlıyoruz. Spor Genel Müdürlüğü ile federasyon ortasında 27/8/2013 tarihli bir protokol imzalanmış. Bir arazi, bir hizmet binası imal emeliyle 28/5/2039 tarihine kadar federasyona tahsis edilmiş. Bu tahsis 8/5/2020 tarihli Bakan oluruyla iptal edilmiş. Bu olura istinaden düzenlenen birebir tarihli protokolde taşınmazlar üzerinde federasyon tarafından yapılan tesislerin bedeli karşılığında Bakanlığa devranı kararlaştırılmış.
* Bu bedel Bakanlık tarafından 5/3/2021 tarihi prestijiyle büsbütün ödenmiş, üç ay içerisinde federasyon bu binayı, araziyi teslim etmesi gerekirken etmemiş. Federasyona 3 farklı tarihte yazı yazılmış ancak federasyon -bir zahmet- bunlara da karşılık vermemiş, ortadan geçen müddette tesisler devralınamamış. Pekala, ne kadar para ödenmiş? Toplamda 176 milyon 936 bin 447 lira. Bu parayı o günkü kurdan hesaplayıp bugüne baktığımızda karşımıza, 445 milyar 735 milyon lira ödenen bir para çıkıyor. Şunu sormak istiyorum: Ortadan geçen bu kadar müddette, bu kadar erken ve süratli bir halde bu parayı federasyona ödeyip neden teslim alınmasıyla ilgili gerekli teşebbüslerde bulunmadınız? Şayet teslim almayacaktınız 2039’a kadar bu tahsis zati vardı, 2020 yılında neden bu tahsisi kaldırdınız ve hâlâ federasyona kullandırmaya devam ediyorsunuz, bunun ardında ne var? Konuşmanızda da ‘Federasyonumuzun yanındayız, ona dayanak oluyoruz’ dediniz. Türkiye’de futbolun geldiği durum ortada.”