Ekonomik krizle uzun mühlet gayret eden ve protestoların gölgesinde birçok istifanın gerçekleştiği Sri Lanka’da, hükümetin iktisat siyasetlerini eleştiren birinci şovlar 28 Ocak’ta başladı.
- Sri Lanka’da protestocular devlet başkanlığı yerleşkesine girdi
- Sri Lanka’da göstericiler Başbakanlık konutunu ateşe verdi
- Sri Lanka Devlet Lideri Rajapaksa elektronik postayla istifa etti
- Kötüleşen ekonomik şartlar ve yakıt badiresinden şikayet eden göstericiler idarenin yanlış uygulamalarının ülkeyi krize sürüklediğini savundu.
Hükümet, artan fiyatları denetim altına almak için acil durum ilan etmesine karşın ülkedeki makus gidişata pürüz olmayı başaramadı. Yaşanan mali kriz nedeniyle ülkede 22 Şubat’ta elektrik kesintileri uygulanmaya başlandı.
Benzin alabilmek için uzun kuyruklar oluştu
Elektrik kesintileri artmaya devam ederken birtakım akaryakıt istasyonları yakıt tedarik edilemediği için kapatıldı. Sri Lankalılar, yakıt alabilmek için akaryakıt istasyonlarında uzun kuyruklar oluşturdu.
Toplamda 7,3 milyar dolar borcu olan Sri Lanka’nın 1,6 milyar dolarlık rezerve sahip olduğu ve iflas edebileceği öngörülmeye başlandı.
Ülkede, araba ve gübre ithalatı yasaklandı, dünya genelinde akaryakıt fiyatlarının artması ise krizi daha da derinleştirdi.
Ülke borçlarını ödeyememeye başladı
Gelir getirmeyen altyapı projelerine harcanan borcunu geri ödemekte zorlanmaya başlayan ülkedeki döviz rezervinin azalması petrol ithalatını da tehlikeye attı. Hükümetin iktisat siyasetlerini eleştiren Güç Bakanı Udaya Gammanpila ve Sanayi Bakanı Wimal Weerawansa‘nın vazifesine son verilmesiyle iktisat siyasetlerini eleştiren ve sonrasında misyonundan alınan bakan sayısı 3’e yükseldi.
Hükümet yetkilileri, 10 Mart’ta döviz rezervlerinin eridiği gerekçesiyle petrol ithalatı yapamadıklarını itiraf etti. Ülkede döviz rezervi en düşük düzeyleri görürken, bu yılki kredi ödemelerinin ise yaklaşık 7 milyar dolar olduğu belirtildi. Günden güne uzayan elektrik kesintileri, sağlıktan eğitime kadar birçok alanda geniş çaplı aksamalara yol açtı.
Kağıt kıtlığı nedeniyle imtihanlar ertelendi
Sri Lanka’da baş gösteren kağıt kıtlığı nedeniyle eğitimin kimi kademelerinde yıl sonu imtihanları ertelendi.
Öte yandan, en az iki hastanede rutin ameliyatlar askıya alındı ve hastanelerde var olan tıbbi imkanların acil durumlar için kullanılacağı aktarıldı.
Sokaklardaki hareketlerini sürdürmeye devam eden protestocular, yetkililerin istifasını istemeye başladı.
Gösteriler sırasında muhalefet önderi Sajith Premadasa, protestoların hükümeti devirme adımının başlangıcı olduğunu söyledi. Yetkililer, mart ayının son günlerinde uzun vadeli elektrik kesintilerinin mayısa kadar sürebileceği konusunda ihtarlarda bulundu.
Protestocuların Devlet Liderinin konutuna saldırması üzerine sokağa çıkma yasağı ilan edildi
Göstericilerin Devlet Lideri Gotabaya Rajapaksa‘nın özel konutuna saldırmasının akabinde başşehir Kolombo’da sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
Polis ile göstericiler ortasında çıkan arbedede, 10’dan fazla kişi yaralandı ve 54’ten fazla kişi gözaltına alındı.
Göstericilerin konutuna saldırdığı sırada konutta bulunmadığı bildirilen Rajapaksa, “aşırılıkçı güçleri” ülkedeki istikrarı bozmaya çalışmakla suçladı, protestoları “terör eylemi” olarak nitelendirildi.
1 Nisan’da, ülkedeki mevcut durum ve kamu güvenliği, kamu tertibinin korunması ve toplumun hayatı için gerekli materyal ve hizmetlerin idamesi göz önünde bulundurularak harika hal (OHAL) ilan edildi.
Bundan bir gün sonra sokağa çıkma yasağının ülke genelinde uygulanması kararı alındı.
Ülkenin birden fazla yerinde Youtube, Twitter, Facebook, WhatsApp ve öteki kimi toplumsal medya sitelerine gece yarısından itibaren erişilememesine karşın Kolombo ve kimi kentlerde şovlar düzenlendi.
Polis, şovlara tazyikli su ve göz yaşartıcı gazla müdahale etti.
Başbakan dışında tüm bakanlar istifa etti
Başbakan Mahinda Rajapaksa dışında kabinedeki tüm bakanlar 3 Nisan’da istifa etti. İstifa eden 26 bakan ortasında yer alan Başbakan Rajapaksa’nın oğlu Gençlik ve Spor Bakanı Namal Rajapaksa, bu gelişmenin halk ve hükümet için istikrar sağlanmasına yardımcı olmasını umduğunu kaydetti.
Kolombo borsası, 4 Nisan sabah saatlerinde alım satım süreçlerini iki sefer askıya alırken, kabineye yeni atamalar başladı. Birlik daveti yapan Devlet Lideri Rajapaksa, eski Maliye Bakanı Basil Rajapaksa’nın yerine Ali Sabry‘yi atarken, eski dışişleri bakanı, eğitim bakanı ve kara yolları bakanlarını vazifelerine iade etti. Sözkonusu yeni atamaları “anlamsız” olarak kıymetlendiren göstericiler yasağa karşın sokaklara çıktı, Twitter’da “BlackMonday”, “GoHomeGota” hashtagleri açarak, Rajapaksa’nın istifasını istedi.
Rajapaksa, Başbakan Mahinda Rajapaksa dışında tüm bakanların istifasını sunmasının akabinde muhalefeti birlik hükümeti kurmaya davet etti.
Ülkede protestoların tertibi için kullanılan toplumsal medya platformlarına erişim yaklaşık 15 saat boyunca engellendi.
İktidar milletvekilleri 5 Nisan’da, meclis liderine milletvekillerinin çoğunluğunun seçimiyle belirlenecek bir süreksiz hükümetin kurulmasını teklif etti.
Aynı gün, 1 Nisan’da ilan edilen OHAL kaldırıldı.
6 Nisan’da Devlet Lideri Rajapaksa’nın istifa etmeyip ülkedeki krizle yüzleşeceği bildirildi.
Ekonomik krizin uygunca derinleştiği ülkede “kıtlık tehlikesi” baş gösterdi.
Protestocuların sokak şovları o vakte kadarki en kalabalık düzeyine ulaştı.
Temerrüde düştüğünü duyurdu
Maliye Bakanı Sabry, 10 Nisan’da ülkenin 6 ay içinde 3 milyar dolarlık dış yardıma gereksinimi olacağını belirterek, ekonomik krizden kurtulmak için 6 ayda vergi oranlarının yükseltilmesi ve yakıt fiyatlarının artması gerektiğini söyledi.
Başbakan hükümetin ekonomik krizle başa çıkmak için gece gündüz çalıştığını tabir ederek halktan protestoları durdurmasını istedi.
Azalan döviz rezervleri nedeniyle ilaç kıtlığı yaşanmaya başladı.
Uzun müddettir ekonomik krizle çaba eden Sri Lanka, 12 Nisan’da temerrüde düştüğünü duyurdu. Ülkenin dış borç ödemelerini askıya aldığı bildirildi.
Aynı gün, Başbakan Rajapaksa, tahlil tekliflerini dinlemek üzere protestocuları görüşmeye çağırdı lakin protestocular bu talebi reddederek Rajapaksa ailesinin tüm üyelerinin hükümetten ayrılması istikametindeki taleplerini yineledi.
Sri Lanka, yurtdışındaki vatandaşlarından ülkeye para göndermelerini istedi.
Devlet Lideri, 18 Nisan’da kardeşi Mahinda Rajapaksa dışında ailesinden kimsenin yer almadığı 17 üyeden oluşan yeni kabineyi atadı.
IMF ile temas
Maliye Bakanı ve takımı, ABD’nin başşehri Washington’da IMF yetkilileriyle temaslarda bulundu. Görüşmelerin olumlu geçtiği bildirildi. Devam eden protestolara polis müdahalelerinde 1 kişi öldü, 12 kişi yaralandı.
Hindistan, 23 Nisan’da Sri Lanka’ya 500 milyon dolar daha kredi vereceğini açıkladı.
Sri Lanka, borcunun finansmanı için Çin’le temasa geçti.
Ülkedeki personel sendikaları 28 Nisan’da greve giderken, hekimler ve hemşireler, grevi şovlarla destekleyeceklerini belirtti.
Başbakan misyondan alındı
Devlet Lideri Rajapaksa, 29 Nisan’da başbakanlık koltuğundaki kardeşini vazifeden almaya razı oldu. Ana muhalefet 3 Mayıs’ta hükümet için gensoru önergesi verdi.
2019’da 7 milyar dolar olan döviz rezervi 50 milyon doların altına düştü.
Ülke çapında şovların sürdüğü Sri Lanka’da 6 Mayıs’ta yine OHAL ilan edildi.
Başbakan Rajapaksa, 8 Mayıs’ta birinci kere kamuoyu önüne çıktı.
Yaşanan şiddet olayları sonrasında askeri birliklerin devreye girdiği Sri Lanka’da 9 Mayıs’ta yine sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
Başbakan Mahinda Rajapaksa’nın, istifa ederek koltuğundan çekildiği 9 Mayıs’ta hükümet aksisi protestocularla yaşanan çatışmada bir milletvekili öldü.
Savunma Bakanlığı, 10 Mayıs’ta orduya protestoculara ateş açma buyruğu verdi.
Kolombo Fort Sulh Mahkemesi, eski başbakan Rajapaksa’ya ve 16 siyasetçiye, protestoculara komplo kurduğu gerekçesiyle seyahat yasağı getirdi.
Gotabaya Rajapaksa, 12 Mayıs’ta Ranil Wickremesinghe’yi yeni başbakan olarak atadı lakin göstericiler “adalet yerini bulana kadar” protestolara devam edeceklerini bildirdi
Wickremesinghe, 17 Mayıs’ta ülkenin tek bir güne yetecek petrol stoku kaldığını söyledi.
Yakıt zahmeti nedeniyle okullar kapatıldı.
Hindistan, Sri Lanka’ya 25,7 milyon dolar pahasında insani yardımda bulundu, 40 bin ton akaryakıt gönderdi.
Gotabaya Rajapaksa, 26 Mayıs’ta ülkedeki ekonomik kriz için acil bir milletlerarası yardım istedi.
9 Haziran’da, ülkenin ana güç şirketi bünyesinde faaliyet gösteren yaklaşık 1100 mühendisten 900’ü greve gitme kararı aldı.
5,7 milyon kişi insani yardıma muhtaç
Birleşmiş Milletler (BM), ekonomik krizin derinleştiği Sri Lanka’da 5,7 milyon kişinin insani yardıma muhtaç durumda olduğunu açıkladı.
IMF’den bir heyet, 20 Haziran’da Sri Lanka’ya 10 gün sürecek bir ziyaret gerçekleştirdi.
Ekonomik kriz ile uğraş eden ülkeye bir öbür dayanak de Avustralya’dan geldi, Avustralya 50 milyon dolar yardım yapacağını duyurdu.
Başbakan Wickremesinghe, 27 Haziran’da ülke iktisadının çöktüğünü ve petrol ithalatı için bile ödeme yapamadıklarını açıkladı.
Yakıt satışlarına 28 Haziran’dan 10 Temmuz’a kadar kısıtlama getirildi.
Enerji Bakanlığı, 3 Temmuz’da 800 milyon dolarlık akaryakıt aldıklarını duyurdu.
Devlet Lideri Rajapaksa 6 Temmuz’da Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile görüşerek kredi dayanağı talep etti.
9 Temmuz’da geniş çaplı hükümet aykırısı protesto düzenleyen göstericiler, devlet başkanlığı yerleşkesine girdi.
Gösteriler sırasında Başbakan Wickremesingh’in istifa etmeye hazır olduğu duyuruldu.
Başbakanlık Basın Ofisi, ülkedeki siyasi parti önderlerinin iştirakiyle parlamentoda acil bir oturum düzenlendi ve parlamentodaki başkanlar Devlet Lideri Rajapaksa ve Başbakan Wickremesingh’in istifasını talep etti.
Başbakanlık Sözcüsü Dinouk Colambage, tüm partilerin yeni bir hükümet kurmakta hemfikir olduğu vakit istifa edeceğini açıkladı.
Rajapaksa 13 Temmuz’da istifayı kabul etti
Kolombo’da düzenledikleri geniş çaplı hükümet tersi protestoda devlet başkanlığı yerleşkesine giren göstericilerin toplumsal medyada ve basında yayınlanan manzaraları dikkati çekti.
Görüntülerde, protestocuların yerleşkedeki havuza girerek eğlendiği kaydedildi.
Devlet Lideri Rajapaksa’ya ilişkin olduğu düşünülen bir yatak odasında çekilen imgelerde de kimi protestocuların yatağa uzanması, kimilerinin da koltuklarda dinlenmesi dikkati çekti.
Başbakan Wickremesingh’in 9 Temmuz’da istifa etmeye hazır olduğunu söylemesinden birkaç saat sonra göstericiler Başbakanlık konutuna girip binayı ateşe verdi.
Olaylı günün akabinde, Devlet Lideri Rajapaksa’nın da 13 Temmuz’da istifayı kabul ettiği bildirildi.
Binlerce kişinin iştirakiyle geniş çaplı hükümet aksisi protestolar düzenlenen ülkede, protestocuların resmi istifa gerçekleşene kadar aksiyonlarını sürdüreceği bilgisi paylaşılırken, muhalefet partilerinin yeni hükümet kurulması için bir ortaya geleceği belirtildi.
10 Temmuz’da Yatırım Teşvik Bakanı Dhammika Perera Devlet Lideri Gotabaya Rajapaksa’ya istifasını sundu.
Öte yandan, Hindistan Dışişleri Bakanlığı, tarihinin en ağır ekonomik krizini yaşayan 22 milyon nüfuslu ada ülkesi Sri Lanka halkının yanında olduğunu açıkladı.
All Ceylon Fırın Sahipleri Derneği (ACBOA) yetkilileri, ülkedeki unlu mamul raflarının 2-3 gün içinde boş kalacağını söyledi.
10 Temmuz’da Başbakanlık konutunu ateşe vermekle suçlanan 3 kişi gözaltına alındı.
Rajapaksa, 11 Temmuz’da Başbakan Wickremesinghe’ye vazifesinden istifa edeceğini resmen bildirdi.
Devlet Lideri Rajapaksa’nın askeri bir jetle ülkeden ayrılarak Maldivler’e gittiği aktarılırken, krizin sürdüğü ülkede Başbakanlık ofisinden yapılan açıklamada, ülke genelinde harika hal ve batı eyaletinde ise sokağa çıkma yasağı ilan edildiği bildirildi.
Öte yandan, Başbakan Wickremesinghe’nin yeni Lider Vekili olarak atandığı belirtildi. Atamanın Sri Lanka anayasasının 37. hususu 1. fıkrası uyarınca yapıldığı kaydedildi.
Ülkede yeni devlet liderinin 20 Temmuz’da seçilmesi planlandı.