Eylül ayı başında 8,30 seviyelerinde olan dolar/TL, 20 Aralık’ta 18,36’ya kadar yükseldikten sonra Merkez Bankası’nın yüklü döviz satışı ve kur korumalı mevduat uygulamasının etkisiyle gerilerken, tüm bu toparlanma sürecine rağmen, bir yıl öncesine göre yüzde 35 değer kaybı yaşıyor.
Bu durum, tüm sektörleri etkilediği gibi kadın girişimcilerin yer aldığı semt pazarlarında alış verişleri durma noktasına getirdi. İngiltere merkezli Reuters haber ajansı, kadınların çalıştığı semt pazarlarından izlenimlerini aktardı.
SON ALTI AYDA İLGİ ÇOK AZALDI
Reuters, Güneydoğu’da Hazal T. ve arkadaşlarının sekiz yıl önce aile içi şiddet mağdurlarına ve eşinden boşanan kadınlara yardım etmek için Türkiye’nin ilk kadınlara özel sokak pazarını kurduğunu ve bugüne kadar onlara istihdam ve güvenlik sağladığını aktardı.
Ancak, Türkiye’deki kuruluşlar ve şirketler gibi, pazar da sadece son iki aydaki lira-dolar kuru hareketliliği nedeniyle çarpıcı bir biçimde müşteri kaybetti. Reuters, Diyarbakır’daki pazara olan ilginin son iki yılda ve özellikle son altı ayda yaşanan ekonomik çöküş, fiyatların yükselmesi ve hane bütçelerinin sarsılması nedeniyle azaldığını aktardı.
“SATIŞLAR DURMA NOKTASINA GELDİ”
Meyve, sebze ve meyve pazarının kurulmasına yardımcı olan üç çocuk annesi 46 yaşındaki Hazal T., “Satışlar tamamen durma noktasına geldi. Eskiden müşteriler iki kilo havuç alırdı. Şimdi gelip üç havuç alıyorlar” dedi.
Diyarbakır’da kadınlar tarafından kurulan pazarda daha önce 256 kadının geçimini kazandığı vurgulanırken, şu anda bu sayının 69’a kadar düştüğü bildirildi. Hazal T., Reuters’a verdiği demeçte, “İnsanların satın alma gücünü neredeyse tamamen kaybettiği için bizim satış gücümüz de aynı şekilde düştü.” dedi.
“İNSANLAR İNTİHAR ETTİ, BORÇ ALTINA GİRDİ’
Reuters, Türk hükümetinim mevduat koruma planını açıklamasının ve devletin milyarlarca dolar satan bir dizi piyasa müdahalesini desteklemesinin ardından Türk lirasının geçen hafta toparlanma kaydettiğini vurgularken, ancak yine de her kesimin bu durumdan yeteri kadar olumlu etkilenmediğini yazdı.
Hazal T, “Eğer hükümet bu duruma müdahale edebiliyorsa neden üç, dört ay beklediler? Çok insan intihar etti, ödeyemeyeceği borçlar altına girdi. Peki hükümet bunu çözebiliyordu madem neden daha önce yapmadılar?” dedi.
ENFLASYONUN YÜZDE 30’A YÜKSELMESİ BEKLENİYOR
Reuters, bir hafta önce hükümet harekete geçmeden dolar/TL kurunun 18 liraya kadar ulaştığını belirtirken, pazartesi günü 11,4 TL seviyesine kadar gerilediğini ancak yine de bir önceki yıla göre yüzde 35’lik değer kaybı taşıdığını aktardı.
Ekonomistler, liranın ve bununla birlikte insanların yaşam standartlarının, kırılganlığını koruduğunu söylüyor. İthalat fiyatlarının artması ve perakendecilerin artan mal, enerji ve işçilik maliyetlerini karşılaması nedeniyle, yıllık enflasyonun geçen ayki yüzde 21’den gelecek yıl yüzde 30’a yükselmesi bekleniyor.
Sebze satıcısı Hanım D., Reuters’a insanların artık temel gıda maddelerini almakta bile zorlandıklarını söyledi. Hanım D., “Aksam ekmek almaya gidiyorsun 4 lira kalkıyorsun sabah 7 lira. İnsanlar şaşkın ve ne yağacağını bilemiyor” dedi. Reuters, Türkiye’de alım gücünün zorlaştığını da vurguladı.